आशिष गुप्ता नेपालको पत्रकारिता एक लम्बो इतिहाससँग जोडिएको छ । १९५० को दशकमा प्रारम्भ भएको पत्रकारिताले अहिलेको सामाजिक र राजनीतिक परिवेशमा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको छ । पत्रकारिता भनेको केवल समाचारको संकलन र वितरण मात्रै होइन, यो एउटा सशक्त सामाजिक जसले जनताको आवाज उठाउने, सरकार र समाजका अनौठो पक्षलाई उजागर गर्ने कार्य गर्दछ । तर, आजको डिजिटल युगमा नेपाली पत्रकारिता विभिन्न नयाँ प्रयोग, चुनौती र अवसरसँग जुझिरहेको छ ।
१. प्रयोग -Advances in Nepali Journalism_ नेपालमा पत्रकारिताको प्रयोगका रूपमा डिजिटल मिडिया र सोशल मिडियाको प्रभाव भनेको एक ठूलो परिवर्तन हो । आजकालको पत्रकारिता डिजिटली आधारित छ जसले समाचारको प्रक्षिप्तता र प्रसारलाई तीव्र बनाएको छ । डिजिटल मिडियाका प्लेटफर्महरू जस्तै वेबसाइट, मोबाइल एप्स, फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम, यूट्यूब आदि पत्रकारिता क्षेत्रको नयाँ रूपको उदय गर्दैछन् । समाचारको पहुँचः डिजिटल प्लेटफर्महरूले नेपालको दुर्गम र ग्रामीण इलाकामा पनि समाचारलाई छिटो र प्रभावकारी रूपमा पुर्याउने अवसर दिएको छ । यसले सम्पूर्ण देशलाई एकैसाथ जोड्न मद्दत पुर्याएको छ । सम्बद्धता र अन्तरक्रियाशीलताः सोशल मिडिया र अनलाइन प्लेटफर्महरू पत्रकारितालाई दर्शकसँग बढी अन्तरक्रियाशील र प्रत्यक्ष बनाउँछन् । यस्ता प्लेटफर्ममा पाठक र दर्शकहरूको फीडब्याकलाई तत्काल प्रतिक्रिया दिन सकिन्छ । यसले पत्रकारलाई रचनात्मकता र जिम्मेवारीका साथ काम गर्न प्रोत्साहित गर्छ ।
२. चुनौती -Challenges in Nepali Journalism_तर, पत्रकारिताको यो नयाँ रूपसँग केही चुनौतीहरू पनि छन् । नेपाली पत्रकारिता अहिले प्रायः विभिन्न नकारात्मक प्रभावहरूको सामना गर्दैछ जसले यसको साख र प्रभावकारिता मा असर पुर्याउन सक्छ । सूचना सन्देश सामाचार ः एक अत्यन्तै ठूलो चुनौती भनेको तथ्य र सूचना बीचको भिन्नता हो । आजकल अनलाइन मिडियामा गलत सूचना, अफवाह र प्रोपागाण्डा फैलनु एक ठूलो समस्या बनेको छ । यसका कारण पाठक वा दर्शकहरू साँचो र झूठो सूचनाको बीचमा भुल्न सक्छन ्। पत्रकारको सुरक्षा र दबाब ः नेपालमा केही पत्रकारहरूलाई राजनीतिक, सामाजिक र व्यक्तिगत कारणले धम्की र दबाबको सामना गर्नुपर्ने स्थिति छ । विशेष गरी,सरकारले र ठूला प्रभावशाली संस्थाहरूको दबाबले पत्रकारिता स्वच्छ र निष्पक्ष बनाउनु कठिन बनाइरहेको छ । स्रोत र विश्वसनीयताः नेपालमा धेरै अनलाइन मिडिया स्रोतहरूमा पत्रकारिता नै बढी व्यापारिक र वित्तीय उद्देश्यका लागि केन्द्रित छन् । यसले खबरहरूको गुणस्तर घटाउन सक्छ र विश्वसनीयता संकटमा पर्न सक्छ ।
३. अवसर-Opportunities in Nepali Journalism_यद्यपि नेपाली पत्रकारितामा धेरै चुनौतीहरू छन्, यस क्षेत्रमा नयाँ अवसरहरूको पनि कमी छैन । यी अवसरहरूले पत्रकारिता व्यवसायलाई एक नयाँ दिशा दिन सक्छ । नयाँ प्रविधिको उपयोगः प्रविधि र इनोवेशनको माध्यमबाट नेपाली पत्रकारितामा नयाँ अवसर सिर्जना भएको छ । मोबाइल जस्ता उपकरणहरूले समाचारको पहुँचलाई विस्तार गरेको छ । त्यसैगरी, भिडियो पत्रकारिता, डाटा जर्नलिजम र इन्फोग्राफिक्सको प्रयोग पत्रकारिता क्षेत्रको परिभाषा नै परिवर्तन गर्दैछ । न्याय र अधिकारको पक्षमा आवाज उठाउने अवसर ः नेपाली समाजमा अन्याय, भ्रष्टाचार र शोषणका विरुद्ध पत्रकारिता एक प्रमुख आवाज बन्न सक्छ । यसले सामाजिक सुधार र राजनीतिक स्थायित्वमा योगदान पुर्याउन सक्छ । समाजसेवी र निष्पक्ष पत्रकारिताः नेपालको पत्रकारिता उद्योगमा लामो समयदेखि सरकारी हस्तक्षेप, भ्रष्टाचार र अन्यायको विरोधमा पत्रकारहरूले समाजसेवी दृष्टिकोणबाट काम गर्दै आएका छन् । यसले पत्रकारिता प्रथालाई एउटा सक्रिय र प्रभावकारी सामाजिक परिवर्तनको औजार बनाउँछ । नयाँ अनलाइन मिडिया प्लेटफर्महरूः नेपाली पत्रकारिता क्षेत्रमा नयाँ अनलाइन मिडिया प्लेटफर्महरूको वृद्धि भएको छ जसले पत्रकारलाई आफ्नो आवाज र विचार प्रस्तुत गर्न नयाँ अवसर दिए छ ।
४. निष्कर्ष
नेपाली पत्रकारिता आज यस्ता प्रयोग, चुनौती र अवसरहरूको बीचमा छ, जसले यसलाई नयाँ दिशा र उच्चतम मानकमा पुर्याउन सक्छ । पत्रकारिताले लोकतन्त्रको गहिरो बुनियाद स्थापना गर्न सक्छ, तर यसको लागि विश्वसनीयता, निष्पक्षता र ईमानदारीमा आधारित हुन आवश्यक छ । सरकार र समाजले पत्रकारलाई सुरक्षित र स्वतन्त्र वातावरण प्रदान गर्नुपर्ने छ, जसले उनीहरूको काममा निष्ठा र जिम्मेवारीलाई प्रवद्र्धन गर्नेछ । पत्रकारिता नेपाली समाजको दर्पण हो, र यसले समाजमा सशक्त, साँचो र लोकतान्त्रिक दृष्टिकोण ल्याउनमा अहम भूमिका खेल्न सक्छ ।