नेपालगन्ज आसर । लुम्बिनी प्रदेशको पश्चिम तर्फ र साविक मध्यपश्चिमाञ्चल बिकास क्षेत्रको केन्द्र बिन्दुको रुपमा रहेको प्रमुख ब्यापारिक केन्द्र तथा लुम्बिनी प्रदेश अन्तर्गत्का १२ जिल्लाहरु मध्ये सवैभन्दा महत्वपूर्ण जिल्ला मध्ये बाँके जिल्लाको सदरमुकामको रुपमा रहेको उप–महानगरपालिका हो । शहर बाँके जिल्लामा अवस्थित पश्चिम नेपालको द्धार, नेपालगञ्ज नगरी, नेपालकै नामबाट स्थापना भएको प्रमुख शहरको रुपमा परिचित स्थान हो । यो शहर बिक्रम सम्बत २०१७ सालमा नेपालगञ्ज नगर पञ्चायतका नामबाट स्थापना भई २०१९ सालमा नगरपालिकाको रुपमा स्थापित भएको हो । नेपाल सरकार मन्त्रीपरिषदको मिति २०७१ मंसीर १६ गतेको निर्णयबाट साविकका १० वटा गा.वि.स. गाभेर २७ वटा वडा कायम गरि नेपालगंज उप–महानगरपालिका घोषणा गरिएको र मिति २०७२।०६।१ को निर्णयबाट पुरैनी गा.वि.स. गाभेर २८ वडा कायम गरिएको थियो । मिति २०७३।११।२७ गतेको निर्णयानुसार साविकका २८ वडा परिमार्जन भई २३ वटा वडा कायम गरिएको छ । २३ वडाको कूल क्षेत्रफल क्षेत्रफल ८५.९४ वर्ग किलोमिटर रहेको छ । पुर्व – पश्चिम राजमार्गबाट १० किलोमिटर दक्षिणमा पर्ने नेपाल भारत सिमा नाकासंग जोडिनु यो शहरको अर्को बिशेषता पनि हो । यस नेपालगञ्ज उप–महानगरपालिका क्षेत्रसंग सिमाना जोडिएका पालिकाहरु पूर्वमा– डुडुवा गाऊपालिका, पश्चिममा– जानकी गाऊपालिका, उत्तरमा– जानकी गाऊपालिका र कोहलपुर नगरपालिका र दक्षिणमा डुडुवा गाऊपालिका र मित्रराष्ट्र भारतको सीमाना पर्दछ । भारतसंग यस उप–महानगरपालिकाको वडा नं. १५ र १६ को सीमा जोडिएको छ । उप–महानगरपालिकाको कूल जनसंख्या १,६४,४४४ मध्ये पुरुष ८२,७५५ र महिला ८१,६८९ र घरधुरी ३४,५६५ रहेको तर, विकासको गति चाँडो भए तापनि, अहिलेसम्म केही महत्वपूर्ण कामहरू समुचित रूपमा सम्पन्न गर्न सकिएको छैन । यी कामहरू स्थानीय सरकार र नागरिकहरूको निरन्तर प्रयास र ध्यानाकर्षणको आवश्यकता रहेको छ यातायात र सडक विस्तार नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिका क्षेत्रको प्रमुख समस्या मध्ये एक भनेको यातायात र सडकको अवस्था हो । मुख्य बजार र आवासीय क्षेत्रहरूलाई जोड्ने सडकहरूको मर्मत र विस्तारका लागि धेरै योजना बनाइएका छन्, तर यी योजनाहरू अझै पनि पूरा हुन सकेका छैनन् । शहरका सडकहरू पनि अक्सर अव्यवस्थित र साँघुरो छन् जसले यातायात समस्याहरू उत्पन्न गर्दछ । नागरिक प्रतिक्रियाः “हामीले वर्षौंदेखि सडक विस्तार र मर्मतका लागि माग गर्दै आएका छौं, तर परिणाम शून्य नै छ,“नेपालगञ्जका एक व्यापारीले भने फोहोर व्यवस्थापन र सफाइ नेपालगञ्जको फोहोर व्यवस्थापन अझै समस्या बनेको छ। शहरको सफाइ कार्य कम राम्रोसँग भइरहेको छ र कचरा संग्रहणका लागि पर्याप्त स्थान र भण्डारणको कमी देखिन्छ। यसले नगरको वातावरणीय स्थिति बिगारिरहेको छ र नागरिकहरूको जीवनस्तरमा असर पारिरहेको छ नागरिक प्रतिक्रिया हाम्रो घर अगाडि ठूलो फोहोरको डंगुर जस्तै छ । नगरपालिकाले फोहोरको व्यवस्थापनका लागि केहि कदम चालेको देखिएन,“स्थानीय राम कुमार गुप्तले भने पानी र सरसफाइ नेपालगञ्जमा पानीको आपूर्ति र सरसफाइका समस्या पनि बनेका छन् धेरै ठाउँमा पानीको स्रोत नपुगेको र पुराना पाइपलाइनहरू कमजोर भएका कारण, प्रायः पानीको समस्या उत्पन्न हुन्छ स्वास्थ्य सेवा सुधार नेपालगञ्जमा स्वास्थ्य सेवाको अवस्था पनि सुधारको बाटोमा छ । जबकि यस क्षेत्रमा केही निजी अस्पताल र क्लिनिकहरू रहेका छन्, सार्वजनिक स्वास्थ्य सेवामा अझै सुधारको आवश्यकता छ । विशेष गरी,उपमहानगरपालिकाका केही क्षेत्रहरूमा स्वास्थ्य केन्द्रहरूको अभाव र आवश्यक स्वास्थ्य सेवा सुविधाहरूको कमी रहेको छ । शिक्षा र विद्यालयहरु नेपालगञ्जमा विद्यालयहरूको अवस्था पनि अनुकूल छैन । शहरी विस्तारसँगै शिक्षा सुविधाको स्तरलाई सुधार गर्नु अनिवार्य सरकारी विद्यालयहरूको आधारभूत संरचनामा सुधार आवश्यक छ, र यहाँका शिक्षिका र शिक्षकहरूको क्षमता वृद्धि गर्नका लागि पनि नयाँ पहलहरू गर्नुपर्छ हरियाली र पार्कहरू नेपालगञ्जमा हरियाली क्षेत्रको अभाव पार्क र सार्वजनिक बगैंचाहरू कम रहेका कारण, नागरिकहरूको शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यमा असर पर्न थालेको नगरपालिकाले पार्क निर्माण र हरियाली विस्तारका लागि योजना तयार गर्नुपर्ने अवस्था छ तर हुन् नसकेको हो । नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिकामा भएका यी कामहरूको अवशेषले शहरी विकासमा अवरोध पुर्याइरहेको छ। स्थानीय सरकार र नागरिकहरूले मिलेर यी समस्याहरू समाधान गर्न कदम चाल्न आवश्यक प्रशासनिक र जनस्तरबाट सक्रिय पहल गरी, भविष्यमा यी समस्याहरू समाधान गर्ने प्रयास गर्नुपर्नेछ ।